Toekomstbestendige ontwerpen op de Dutch Design Awards

Van modeontwerper tot programmeur: de genomineerden voor de Dutch Design Awards zijn zeer diverse designers. De bekendmaking van de winnaars is op 27 oktober. Vier kanshebbers aan het woord.

Oorspronkelijk gepubliceerd in: Elsevier, 15 oktober 2022. Tekst door Liza Karsemeijer, foto’s door Guido Benschop.

Ontwerper Ineke Hans (56) bracht samen met het bedrijf Circuform haar stoel REX op de markt: de eerste Nederlandse statiegeldstoel.

‘De projectindustrie is er eentje waar je als ontwerper enorme klappen kunt maken op het gebied van duurzaamheid en energie­besparing, omdat het om grote aantallen gaat en er ontzettend veel wordt wegge­gooid. Het interieur van congrescentra en banken, en ook van musea en kantines, wordt doorgaans om de vijf tot tien jaar vernieuwd, terwijl de meubels nog prima zijn. Denk maar eens aan een zaal voor le­zingen: daar staan stoelen die eens per week worden gebruikt.

Slechts 19 procent van de kunststoffen wordt gerecycled. Dat een materiaal meer­dere keren wordt hergebruikt, komt bijna niet voor. Al die kunststoffen maken, kost veel energie, dus is het zaak dat we er zo­veel mogelijk van in circulatie houden. Daarom bedacht ik REX: een volledig re­cyclebare stoel die na gebruik kan worden ingeleverd voor een statiegeldbedrag van 20 euro.

Ik bracht de stoel op de markt in samen­ werking met het bedrijf Circuform, dat in­dustrieel ontworpen meubels een nieuw leven geeft. De ingezamelde stoelen wor­den schoongemaakt en gecontroleerd: als ze nog heel zijn, kunnen ze opnieuw worden verkocht. Kapotte stoelen kunnen in de shredder en opnieuw worden verwerkt. Ik wil daarmee niet alleen hergebruik aan­ moedigen, maar ook het signaal afgeven dat een stoel geen wegwerpproduct is. Inmiddels staat REX al in Museum Boijmans van Beuningen en het Design Museum Gent.’

Modeontwerper David Laport (36) ontwikkelde voor deze couture-collectie het materiaal nylon hyper fringe, waarbij geen afval of reststromen overblijven.

‘De inspiratie voor deze collectie kwam van een fotoserie in Atmos Magazine, een uitgave over kunst, mode en duurzaamheid. De serie ging over vegetatie op IJsland. Ik wilde de weelderig­heid van die begroeiing vertalen in een materiaal. Maar toen be­gon de coronacrisis.

Normaal gesproken besteed ik plisseerwerk uit in het buitenland: het is een specialistisch en ambachtelijk werkje. Omdat de grenzen dicht waren, zijn mijn team en ik zelf aan de slag ge­ gaan. Zes weken en heel wat YouTube­video’s later hadden we de techniek aardig onder de knie. Eindelijk weer eens de tijd hebben om zelf gespecialiseerd handwerk te doen – dat gaf veel voldoening.

Toen de wereld langzaam openging, hebben we het mate­riaal nylon hyper fringe ontwik­keld in nauwe samenwerking met een fabrikant. Ook die had door de pandemie meer tijd en rust om met ons aan de ontwikkeling van het materiaal te werken.

Qua duurzaamheid is het ma­teriaal goed – want er blijft geen afval over – maar niet perfect: de grondstof is namelijk niet hele­maal duurzaam. Als ontwerper is dat een voortdurende strijd: ik voel me verantwoordelijk voor de producten die ik maak. Honderd procent duurzaam lukt niet, maar ik doe wel mijn uiterste best het elke keer beter te doen. Om die reden heb ik bijvoorbeeld het aantal collecties per jaar terug­ geschroefd.’

Het 35-koppige team van Random Studio onderzocht met hun project Erode de mogelijkheden van NFT’s. Hun prototype ‘vergaat’ bij elke transactie een beetje.

Larix Kortbeek, technisch direc­teur (36): ‘Onze projecten zijn altijd gebaseerd op het raakvlak van de fysieke en digitale we­reld: zo maken we interactieve installaties voor winkels van Paco Rabanne en Bottega Ve­neta. Ons team bestaat zowel uit creatieve ontwerpers als programmeurs en 3D­-desig­ners. Dit project begon uit inte­resse: we wilden de wereld van de NFT’s – digitale eigendoms­certificaten die linken naar een digitaal kunstwerk of ander ob­ject – verkennen en ervaren wat de mogelijkheden zijn.

Eerst deden we onderzoek naar cryptovaluta, blockchains en het energieverbruik van NFT’s: dat is enorm hoog door de grote hoeveelheid compu­ters die nodig zijn om transac­ties te verifiëren. Een NFT wordt alleen online verhandeld en be­staat uitsluitend in een digitale wereld waarin alles ogenschijnlijk perfect is. Wij vroegen ons af: hoe zou het zijn als NFT’s, net als fysieke objecten, aan de natuurwetten onderhevig wa­ren? We ontwierpen een digitaal kunstwerk waar bij elke trans­actie een detail verloren gaat. We willen hiermee het gesprek over NFT’s, hun impact en waar­dering aanzwengelen.

Onze creatie is nog niet op een online­marktplaats te koop: dat heeft ook te maken met het energieverbruik. Misschien gaan we in de toekomst iets met NFT’s doen, maar alleen op een verantwoorde manier.’

Met haar project Human Material Loop verwerkt designer Zsofia Kollar (31) menselijk haar – dat normaal gesproken bij het afval belandt – tot stevige garens en textielen.

‘Op een dag zat ik bij de kapper en keek ik naar de bergjes haar op de grond. Na wat onderzoek kwam ik erachter dat in Europa 72 miljoen kilo menselijk haar bij het afval belandt. En dat ter­wijl het dezelfde keratine-­eiwit­vezel als wol bevat, sterk, licht­gewicht, isolerend en olie­ab­sorberend is. Voor velen heeft menselijk haar iets ongemak­kelijks en vies, maar als je er­over nadenkt, is het veel scho­ner dan bijvoorbeeld schapen­wol, die eerst uitgebreid moet worden gereinigd, omdat er bloed, beestjes en uitwerpselen in zitten. Bovendien: weet je van het kledingstuk dat je nu aan hebt precies wat de samenstel­ling is en of daar bijvoorbeeld dieren voor zijn mishandeld of katoenboeren uitgebuit? Bij menselijk haar is dat niet aan de orde.

Ik begon haar te verzamelen bij salons en ben gaan onder­zoeken wat ik ermee zou kun­nen. Het tot garen spinnen en daar textiel van maken was de meest logische stap. We hebben er een trui van gemaakt en zijn bezig met het ontwikkelen van een sneaker, maar de toepas­singen zijn eindeloos: van touw tot matrasvulling. Dit productie­proces heeft veel potentie: het is een gesloten recyclingsysteem dat verspilling tegengaat en energieverbruik verlaagt. Mijn doel is om het volledig te integreren in ons dagelijks leven. Ik wil dat haar een nor­maal product wordt.’

---